اگر به دنبال تجربه‌ای متفاوت و غرق شدن در تاریخ کهن ایران هستید، سفر به استان مازندران و بازدید از آتشکده کوسان در شهرستان بهشهر را از دست ندهید. این استان، با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فراوان، مقصدی ایده‌آل برای گردشگران به شمار می‌رود و آتشکده کوسان، نگینی درخشان در میان این گنجینه‌هاست.
آشنایی با آتشکده کوسان: ریشه‌های تاریخی در قلب کوهستان
آتشکده کوسان، یکی از ارزشمندترین آثار تاریخی باقی‌مانده از دوران اولیه پس از اسلام است که در روستای کوهستان شهرستان بهشهر قرار دارد. این بنای کهن در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۵۴۱۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آتشکده بر فراز کوه آتشکده‌ای در جنوب غربی روستای آسیابسر بهشهر واقع شده و از جمله آتشکده‌های پرشماری است که از دوران شهریاری ساسانیان به یادگار مانده‌اند.
کوسان در روایت‌های تاریخی و شواهد باستان‌شناسی
در روایت‌های تاریخی ظهیرالدین مرعشی، آتشکده کوسان با همین نام «کوسان» شناخته می‌شود. او به ساخت یک آتشکده در این مکان توسط پسر قباد اشاره می‌کند. همچنین، بر اساس نوشته‌های ابن اسفندیار، این محل شاهد استقرار پادگان نظامی تازیان بوده است. کشف آثار باستانی و مجموعه‌ای از سکه‌های ساسانی در این منطقه، به وضوح بر اهمیت و ارجمندی کوسان در دوران ساسانی صحه می‌گذارد. آتشکده در فاصله ۴ کیلومتری غرب بهشهر قرار دارد.
ابن اسفندیار از این مکان به عنوان “آتشکده سوزان” نام برده و تصریح کرده که فیروزشاه و شاید فیروز ساسانی در این آتشکده دیدار داشته‌اند. این بنا که در قله‌ای کم‌ارتفاع در جنوب‌غربی روستای آسیابسر قرار گرفته، با شماره ۵۴۱۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و گواهی بر عمق تاریخ و تمدن منطقه بهشهر است.
ویژگی‌های معماری آتشکده کوسان: سادگی و استحکام
بنای آتشکده کوسان از سادگی برجسته و در عین حال، استحکام بالایی برخوردار است. این سازه دارای یک پلان مربع‌شکل با طول هر ضلع ۵.۸ متر و دیوارهایی به ضخامت قابل توجه ۱۱۰ سانتی‌متر است. سقف گنبدی شکل این آتشکده، زیبایی منحصربه‌فردی به آن می‌بخشد. در گذشته، گنبد این بنا به صورت هشت ترک ساخته شده بود که متاسفانه به دلیل شلیک توپ جنگی آسیب دید. پس از تعمیر و بازسازی، گنبد به صورت نیم‌دایره‌ای کوتاه بازسازی شد.
بخش‌هایی از فضاهای درونی ساختمان آتشکده کوسان، از جمله دیوارها و سقف‌های آن، در دوره پهلوی اول با استفاده از آجرهای زیبا تزیین شده‌اند و همچنان به همان صورت اصلی خود باقی مانده‌اند. همانند سایر آتشکده‌های زرتشتی، در داخل آتشکده کوسان نیز فضایی جداگانه برای نگهداری آتش و روشن نگه‌داشتن آن وجود داشته است. این ساختمان از سنگ و ساروج ساخته شده و بخش بیرونی دیوارها با سنگ‌های منظم هندسی چیده شده‌اند، در حالی که درون دیوارها با لاشه‌سنگ و خاک پر شده است که نشان از مهارت معماری آن دوران دارد.
امکانات رفاهی و بهترین زمان بازدید
در اطراف آتشکده کوسان، امکانات رفاهی محدودی وجود دارد، بنابراین توصیه می‌شود قبل از عزیمت به آنجا، وسایل مورد نیاز خود را از روستای آسیابسر تهیه کنید. در این روستا، سوپرمارکت، نانوایی و سرویس بهداشتی برای راحتی گردشگران در دسترس است.
برای بازدید از آتشکده کوسان، نیازی به خرید بلیط نیست و در تمام ساعات روز امکان بازدید از این بنا فراهم است. شهرستان بهشهر دارای آب و هوای معتدل و مرطوب است و روستای کوهستانی کوسان نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی خود در دامنه کوه، از این آب و هوا بهره‌مند است. بهترین زمان برای سفر و بازدید از آتشکده کوسان، فصول بهار و تابستان است؛ زیرا در پاییز هوا به تدریج سردتر می‌شود و ممکن است برای گشت‌وگذار در فضای باز، چندان مطلوب نباشد.
موقعیت دقیق آتشکده کوسان
آتشکده کوسان در فاصله چهار کیلومتری غرب شهر بهشهر واقع شده و در روستای کوهستان قرار دارد. این روستا جزو حومه شهری بهشهر در استان مازندران محسوب می‌شود. اگرچه در گذشته به عنوان اثری ملی ثبت‌شده در روستای کوهستان شناخته می‌شد، اما در تقسیمات جدید کشوری، به عنوان جزئی از روستای آسیابسر تلقی می‌شود.
برای دسترسی به آتشکده کوسان، باید به استان مازندران و سپس به شهر بهشهر یا نکا سفر کنید. مسیر دسترسی به آن در جنوب محور نکا-بهشهر قرار دارد و می‌توانید با استفاده از خودرو شخصی به این مکان تاریخی برسید. آدرس دقیق: استان مازندران، شهرستان بهشهر، ۴ کیلومتری غرب بهشهر، روستای آسیابسر.