تاریکی ناگهانی و واکنش غیرمنتظره پرندگان
در خورشیدگرفتگی ۸ آوریل ۲۰۲۴، هنگامی که سایه ماه بر بخش‌های وسیعی از آمریکای شمالی افتاد، رفتار پرندگان به‌طور چشمگیری تغییر کرد. بسیاری از گونه‌ها ناگهان آواز خواندند، برخی ساکت شدند و گروهی دیگر دچار هیجان شدند. این واکنش‌ها نشان داد که حتی چند دقیقه تاریکی می‌تواند ساعت زیستی پرندگان را مختل کند.
پژوهش علمی با مشارکت عمومی
تیمی از محققان دانشگاه ایندیانا به سرپرستی لیز آگویلار با همکاری دانشکده مهندسی و علوم اطلاعات، پروژه‌ای با نام SolarBird را راه‌اندازی کردند. این اپلیکیشن به شهروندان امکان داد تا رفتار پرندگان را پیش، حین و پس از خورشیدگرفتگی ثبت کنند. نتیجه این مشارکت، جمع‌آوری بیش از ۱۱ هزار مشاهده از سوی ۱۷۰۰ کاربر بود که داده‌ای ارزشمند برای تحلیل علمی فراهم کرد.
تغییرات رفتاری در لحظه خورشیدگرفتگی
تحلیل داده‌ها و ضبط صداهای محیطی نشان داد:
- ۱۲ گونه پرنده در زمان تاریکی کامل الگوی آواز خود را تغییر دادند.
- پس از بازگشت نور، ۱۹ گونه فعالیت صوتی بیشتری داشتند و نوعی هم‌خوانی شبیه آواز سپیده‌دم شکل گرفت.
برای نمونه، سارها شش برابر بیشتر از حالت عادی آواز خواندند و جغدهای راه‌راه نیز چهار برابر بیشتر صدا زدند. این واکنش‌ها ثابت کرد که پرندگان به تغییرات نوری بسیار حساس‌اند و حتی یک «شب دروغین» چند دقیقه‌ای می‌تواند چرخه زیستی آن‌ها را بازنشانی کند.
اهمیت علمی و زیست‌محیطی یافته‌ها
این مطالعه نشان داد که عامل اصلی در تنظیم رفتار پرندگان، نور است نه صرفاً زمان. پژوهشگران تأکید کردند که خورشیدگرفتگی به‌عنوان یک «آزمایش طبیعی» نشان می‌دهد چگونه تاریکی ناگهانی می‌تواند ساعت درونی حیوانات را تغییر دهد. این یافته‌ها همچنین می‌تواند به درک بهتر اثرات نور مصنوعی در شهرها بر اکوسیستم‌ها کمک کند.
پیوند فناوری و بوم‌شناسی
ترکیب هوش مصنوعی با مشارکت مردمی در پروژه SolarBird، الگویی نوین در علم بوم‌شناسی ارائه داد. استفاده از سامانه BirdNET برای تحلیل نزدیک به ۱۰۰ هزار صدای پرندگان، نشان داد که فناوری می‌تواند ابزاری قدرتمند برای کشف واکنش‌های طبیعی حیوانات باشد.
جمع‌بندی
خورشیدگرفتگی ۲۰۲۴ نشان داد که حتی چند دقیقه تاریکی می‌تواند رفتار پرندگان و ساعت زیستی آن‌ها را تغییر دهد. این پژوهش نه‌تنها اهمیت نور در زندگی حیوانات را آشکار کرد، بلکه نمونه‌ای موفق از همکاری علم، فناوری و مشارکت عمومی برای درک بهتر طبیعت بود.
