نقش پنهان سگ‌آبی‌ها در ذخیره آب
برای سال‌ها، فعالیت‌های سگ‌آبی‌ها تنها در سطح زمین دیده می‌شد؛ بریدن درختان، ساخت سدها و ایجاد برکه‌هایی که زیستگاه پرندگان، ماهی‌ها و حشرات را تغییر می‌داد. اما پژوهش‌های تازه نشان می‌دهد این جانوران تنها مهندسان سطحی نیستند، بلکه با سدسازی‌های خود، جریان آب‌های زیرزمینی را نیز دگرگون می‌کنند و نقشی کلیدی در ذخیره طبیعی آب دارند.
شارژ دوباره سفره‌های آب زیرزمینی
زمانی که سگ‌آبی‌ها سد می‌سازند، آب در برکه‌ها جمع شده و به‌تدریج در خاک نفوذ می‌کند. این فرآیند به تغذیه آبخوان‌ها کمک می‌کند و در فصل‌های خشک، به‌ویژه اواخر تابستان، می‌تواند تنها منبع حفظ جریان رودخانه‌ها باشد. بررسی‌ها در کوه‌های راکی کلرادو نشان داد که لایه‌های سنگریزه‌ای زیر بستر رودخانه مانند اسفنج عمل کرده و آب را به سمت پایین‌دست هدایت می‌کنند.
یافته‌های پژوهشگران کلرادو
دانشمندان دانشگاه کنتیکت با مدل‌سازی هیدرولوژیکی و استفاده از یادگیری ماشینی دریافتند که:
- در مناطقی با خاک نازک و بستر سنگریزه‌ای کم‌عمق، برکه‌های سگ‌آبی بیشترین تأثیر را بر ذخیره آب زیرزمینی دارند.
- در مقابل، اگر لایه خاک ضخیم باشد، تبخیر و تعرق افزایش یافته و بخشی از آب ذخیره‌شده از دست می‌رود.
تبخیر، گیاهان و بودجه آبی
پژوهش نشان داد که در مناطق خشک غرب آمریکا، هرچه آب بیشتری در دشت‌های سیلابی وجود داشته باشد، میزان تبخیر و تعرق نیز بیشتر می‌شود. این پدیده می‌تواند بخشی از آب ذخیره‌شده را به جو بازگرداند و در برخی شرایط حتی ذخیره آب زیرزمینی را کاهش دهد.
حرکت آب در زیرزمین
نتایج نشان داد برکه‌های سگ‌آبی می‌توانند میزان تغذیه آب زیرزمینی را تا ۱۰ برابر افزایش دهند. با این حال، این آب الزاماً در همان منطقه باقی نمی‌ماند و از طریق مسیرهای پنهان سنگریزه‌ای به پایین‌دست منتقل می‌شود؛ مانند رودخانه‌ای مخفی در زیر بستر اصلی.
تفاوت نتایج در نیوانگلند
بررسی‌های جدید در نیوانگلند نشان می‌دهد که در شبکه‌های رودخانه‌ای پیچیده‌تر، سدهای متعدد سگ‌آبی به ایجاد تالاب‌ها و افزایش تنوع زیستی کمک می‌کنند. این تفاوت نشان می‌دهد که تأثیر سگ‌آبی‌ها بر آب‌های زیرزمینی بسته به شرایط زمین‌شناسی و اقلیمی متغیر است.
کیفیت آب و پیامدهای زیست‌محیطی
یکی از جنبه‌های مهم این پدیده، تغییر در کیفیت آب زیرزمینی است. کاهش اکسیژن در برکه‌ها می‌تواند رشد باکتری‌های بی‌هوازی را افزایش دهد و در مناطق صنعتی یا نزدیک معادن متروکه، موجب آزاد شدن فلزات سنگین در آب شود. این موضوع می‌تواند خطر آلودگی آب پایین‌دست را افزایش دهد.
جمع‌بندی
سگ‌آبی‌ها تنها سازندگان سدهای طبیعی نیستند؛ آن‌ها با تغییر مسیر آب و تغذیه سفره‌های زیرزمینی، به مهندسان طبیعی ذخیره آب تبدیل شده‌اند. برکه‌های آن‌ها می‌توانند به مقابله با خشکسالی، بازسازی تالاب‌ها و حتی کاهش اثرات تغییر اقلیم کمک کنند. با این حال، همان‌طور که پژوهشگران تأکید می‌کنند، برای بهره‌گیری کامل از این ظرفیت طبیعی باید هم مزایا و هم پیامدهای زیست‌محیطی آن‌ها به‌طور هم‌زمان بررسی شود.
