چربی اشباع و پیام‌های پنهان به بدن
پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که مصرف خوراکی‌های سرشار از چربی اشباع تنها به افزایش طعم غذا محدود نمی‌شود، بلکه پیام‌های قدرتمندی به بدن ارسال می‌کند. این نوع چربی‌ها بدن را وادار می‌کنند تا تصور کند در فصل تابستان – فصل وفور غذا – قرار دارد و در نتیجه فرآیند ذخیره‌سازی چربی برای ماه‌های آینده آغاز می‌شود. این واکنش که در گذشته برای بقای حیوانات در زمستان حیاتی بود، در دنیای مدرن با دسترسی دائمی به غذا می‌تواند به مشکلات متابولیکی منجر شود.
نقش پروتئین PER2 در سوخت‌وساز و ساعت بیولوژیکی
دانشمندان دانشگاه UC San Francisco دریافته‌اند که چربی اشباع بر عملکرد پروتئینی به نام PER2 اثر مستقیم دارد. این پروتئین هم‌زمان سوخت‌وساز چربی و ساعت بیولوژیکی بدن را تنظیم می‌کند.
- زمانی که چربی اشباع افزایش می‌یابد، PER2 پیام ذخیره انرژی را صادر می‌کند.
- در مقابل، چربی‌های غیراشباع موجب تغییر عملکرد PER2 شده و بدن را به سمت سوزاندن ذخایر چربی هدایت می‌کنند.
حتی گیاهان نیز در طول فصل‌ها ترکیب چربی خود را تغییر می‌دهند و این تغییرات به‌طور غیرمستقیم بر پستاندارانی که از آن‌ها تغذیه می‌کنند اثر می‌گذارد.
چربی اشباع و اختلال در ریتم‌های فصلی
آزمایش‌های انجام‌شده روی موش‌ها نشان داد که رژیم‌های پرچرب می‌توانند توانایی بدن در تشخیص تغییرات فصلی را مختل کنند. موش‌هایی که با چربی‌های هیدروژنه – رایج در خوراکی‌های فرآوری‌شده – تغذیه شدند، در واکنش به شب‌های طولانی زمستان دچار اختلال شدند و نتوانستند ریتم طبیعی فعالیت خود را تنظیم کنند. این یافته‌ها پرسشی مهم را مطرح می‌کند: آیا مصرف مداوم چنین چربی‌هایی در انسان نیز می‌تواند چرخه‌های بیولوژیکی مرتبط با خواب، اشتها و انرژی را بر هم بزند؟
ناهماهنگی دنیای مدرن با ساعت زیستی بدن
در گذشته، نور روز، دما و دسترسی به غذا ریتم طبیعی بدن را تنظیم می‌کرد. اما امروزه نور مصنوعی و وفور مواد غذایی این نشانه‌های طبیعی را از بین برده است. ترکیب این شرایط با مصرف بالای چربی اشباع و خوراکی‌های فرآوری‌شده می‌تواند به بروز مشکلاتی مانند چاقی و دیابت نوع ۲ منجر شود.
راهکارهای بازگرداندن تعادل
پژوهشگران تأکید می‌کنند که برای هماهنگی دوباره با ریتم طبیعی بدن باید تغییراتی ساده اما مؤثر در سبک زندگی ایجاد کرد:
- کاهش مصرف خوراکی‌های فرآوری‌شده و چربی‌های هیدروژنه
- دریافت نور طبیعی بیشتر و تنظیم وعده‌های غذایی بر اساس چرخه روز و شب
این اقدامات می‌تواند به بهبود کیفیت خواب، افزایش انرژی و کاهش خطر بیماری‌های متابولیکی کمک کند.
جمع‌بندی
مطالعه منتشرشده در مجله Science Translational Medicine نشان می‌دهد که چربی اشباع نه‌تنها بر متابولیسم، بلکه بر ساعت بیولوژیکی بدن نیز اثرگذار است. این یافته‌ها هشداری جدی درباره نقش رژیم غذایی مدرن در برهم زدن ریتم‌های طبیعی بدن و افزایش خطر بیماری‌های مزمن به شمار می‌رود.
