کتاب «بیست‌وشش آهنگ، چهارمضراب‌های ویولن، ردیف اول و دوم» اثری ارزشمند از قاسم نیک‌پو، آهنگساز و نوازنده برجسته موسیقی ایرانی، پس از ۸۱ سال بار دیگر در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت. این بازنشر که با نُت‌نویسی کامپیوتری و گردآوری جامع شرح حال و آثار مؤلف توسط شهاب منا صورت گرفته، گامی مهم در احیای میراث موسیقی دستگاهی ایران محسوب می‌شود و نویدبخش دسترسی بیشتر ویولنیست‌ها به منابع اصیل است.
<br>
اهمیت بازنشر اثر ویولن قاسم نیک‌پو: گنجینه‌ای برای نوازندگان
نشر خُنیاگر با همکاری شهاب منا، بهرنگ آزاده در ویرایش نت‌ها و زهرا نازیار در طراحی جلد، مجموعه‌ای را بازنشر کرده است که حاوی بیست‌وشش چهارمضراب جذاب و چالش‌برانگیز برای ویولن است؛ پانزده چهارمضراب در «چپ‌کوک» و یازده چهارمضراب در «راست‌کوک». این اثر که پیش از این در سال ۱۳۲۳ به چاپ رسیده بود، از چنان اهمیتی برخوردار است که استاد فقید ابوالحسن صبا، نواختن آن را به شاگردان خود توصیه می‌کرده است. بازگشت این اثر فاخر به چرخه آموزش و تمرین، فرصتی بی‌نظیر برای ویولنیست‌های امروزی فراهم می‌آورد تا با ظرافت‌ها و تکنیک‌های خاص مکتب قاسم نیک‌پو و ابوالحسن صبا آشنا شوند. بسیاری از چهارمضراب‌های ویولن درج شده در این کتاب، حاوی آرشه‌ها و تکنیک‌های منحصربه‌فرد نیک‌پو هستند که تمرین آن‌ها تجربه‌ای جذاب و آموزنده برای هر نوازنده‌ای خواهد بود.
قاسم نیک‌پو: ستاره‌ای خاموش در تاریخ موسیقی ایرانی
قاسم نیک‌پو (۱۲۹۶-۱۳۵۵)، هنرمندی که نامش شاید امروز کمتر بر سر زبان‌ها باشد، از برجستگان مکتب درویش‌خان و از پرورش‌یافتگان هنرستان موسیقی دولتی به مدیریت علی‌نقی وزیری بود. او بین سال‌های ۱۳۰۹ تا ۱۳۱۸ در این هنرستان به تحصیل پرداخت و پس از دوره‌ای هنرآموزی موفق در تنکابن، از سال ۱۳۲۰ به سمت هنرآموز کلاس‌های متوسطه هنرستان عالی موسیقی منصوب شد. همزمان، همکاری و تک‌نوازی در رادیو را آغاز کرد و به سرعت به یکی از تأثیرگذارترین چهره‌ها در ارکسترهای بزرگ رادیو از جمله «گلها» و «نکیسا» و همچنین رهبری ارکسترهای شماره یک، دو، سه و شش رادیو بدل گشت. نیک‌پو علاوه بر تسلط بر ویولن و پیانو، بالغ بر ۱۲۰ ترانه ساخت و در اوقات فراغت خود به مطالعه ردیف‌های آوازی استادان بزرگ نظیر آقامیرزاعبدالله، اسماعیل‌خان و درویش‌خان پرداخت. نتیجه این تحقیقات، تنظیم ردیفی از آوازهای ایرانی برای ویولن بود که متاسفانه تا به امروز به انتشار نرسیده و نشان از عمق دانش و توانایی او در موسیقی ایرانی دارد.
بازآفرینی اثری ماندگار: رویکرد نوین در بازنشر کتاب ویولن
بازنشر این اثر با رویکردی نوین و با استفاده از فناوری‌های روز انجام شده است. مهمترین ویژگی این چاپ جدید، نت‌نویسی کامپیوتری است که باعث وضوح، دقت و خوانایی بیشتر نت‌ها شده و به فراگیری آسان‌تر آن کمک شایانی می‌کند. علاوه بر این، شهاب منا با گردآوری اسناد و تصاویر ارزشمند، شرح حال کاملی از قاسم نیک‌پو ارائه داده که ابعاد مختلف زندگی و فعالیت‌های هنری این استاد را روشن می‌سازد. این اطلاعات تکمیلی نه تنها به درک عمیق‌تر اثر کمک می‌کند، بلکه جایگاه نیک‌پو را در تاریخ موسیقی ایرانی بیش از پیش مشخص می‌سازد. ویرایش دقیق نت‌ها توسط بهرنگ آزاده نیز صحت و اعتبار این بازنشر را تضمین کرده و آن را به مرجعی قابل اطمینان برای نوازندگان ویولن تبدیل می‌کند.
چهارمضراب‌های ویولن: آینه‌ای از تکنیک و ظرافت موسیقی ایرانی
چهارمضراب‌ها از فرم‌های اصلی و مهم در موسیقی دستگاهی ایرانی به شمار می‌روند که همواره مورد توجه اساتید و نوازندگان بوده‌اند. این فرم‌ها معمولاً با ریتم تند و پرانرژی، مهارت نوازنده را به چالش می‌کشند و فضای مناسبی برای ابراز تکنیک‌های فردی فراهم می‌آورند. در اثر ویولن قاسم نیک‌پو، هم می‌توان اوج هنر نوازندگی و آهنگسازی را در این فرم مشاهده کرد و هم از تنوع «کوک‌ها» بهره برد.
چپ‌کوک: در این نوع کوک ویولن، سیم‌ها به گونه‌ای تنظیم می‌شوند که صدای ساز برای اجرای برخی دستگاه‌ها و آوازها مناسب‌تر باشد و حس و حال خاصی به اثر ببخشد.
راست‌کوک: کوک رایج و استاندارد ویولن است که برای اجرای اکثر دستگاه‌های موسیقی ایرانی به کار می‌رود.
تنوع کوک‌ها در این کتاب نشان‌دهنده احاطه کامل نیک‌پو بر امکانات و توانایی‌های ساز ویولن در موسیقی ایرانی است و به ویولنیست‌ها اجازه می‌دهد تا با گستره وسیعی از حالات و رنگ‌های صوتی آشنا شوند.
بازنشر کتاب «بیست‌وشش آهنگ، چهارمضراب‌های ویولن، ردیف اول و دوم» نه تنها ادای دینی به قاسم نیک‌پو، این چهره فراموش‌شده موسیقی ایرانی است، بلکه فرصتی تازه برای نسل جدید نوازندگان ویولن فراهم می‌آورد تا با ریشه‌ها و پیچیدگی‌های موسیقی دستگاهی ایران بیش از پیش آشنا شوند. احیای چنین آثاری چراغ راهی برای حفظ و گسترش میراث هنری غنی کشورمان خواهد بود.
مطالب مرتبط
- عادات کلیدی افراد ثروتمند، مسیر دستیابی به موفقیت مالی پایدار را هموار می‌سازد
- انتخاب هوشمندانه برای آشپزخانه: مایکروویو و مایکروفر چه تفاوت‌هایی دارند؟
- در دو نقطه از جهان، رانندگی بدون محدودیت سرعت یک واقعیت هیجان‌انگیز است
- عادات کلیدی افراد ثروتمند، مسیر دستیابی به موفقیت مالی پایدار را هموار می‌سازد
